Huub Stapel in De zwarte ruiter (1983): Een vroege rol in het schemergebied van goed en kwaad
Voordat Huub Stapel nationaal doorbrak met De Lift (1983) en vervolgens onvergetelijk werd als Johnny Flodder, speelde hij een kleinere maar veelzeggende rol in De zwarte ruiter. Deze Nederlands-Vlaamse televisiefilm, geregisseerd door Wim Verstappen en gebaseerd op de roman van Anton Koolhaas, is een zeldzame mengvorm van historische thriller, melancholisch drama en morele vertelling. De film speelt zich af in de grijze nasleep van de Tweede Wereldoorlog — een tijd waarin oude loyaliteiten vervagen en nieuwe verhoudingen worden afgedwongen. In deze setting maakt de jonge Huub Stapel indruk als Floor, een personage dat minder screentijd krijgt dan de hoofdrollen, maar wel een onmiskenbare bijdrage levert aan de onderhuidse spanningsboog van het verhaal.
Stapel als Floor: observator, meeloper of twijfelaar?
Huub Stapel zet Floor neer als een man van zijn tijd: jong, onrustig, beïnvloedbaar. Hij is geen uitgesproken held of schurk, maar een realistisch personage dat zich laat meevoeren door de stroom. Zijn ogen dwalen vaak af. Hij is alert, maar niet dominant. Je voelt dat er iets speelt in hem — een onuitgesproken loyaliteit, of misschien een morele twijfel.
Stapel speelt de rol ingetogen. Hij kiest niet voor grote gebaren, maar voor kleine, suggestieve blikken en lichaamstaal. Floor is een personage dat de kijker in staat stelt om zich te verplaatsen in de wereld van de smokkelaars, zonder meteen te oordelen. In gesprekken zegt hij vaak weinig, maar zijn houding verraadt dat hij meer begrijpt dan hij laat blijken. Stapel toont zich hier al als een acteur die met minimale middelen een maximum aan sfeer weet op te roepen.
Een film vol mist en moraal
De film is doordrenkt van symboliek. De grens tussen Nederland en België — letterlijk, maar vooral figuurlijk — vormt het strijdtoneel van de moraal. Wat is goed? Wat is verraad? Wie is trouw aan wie, en waarom? De zwarte ruiter laat die vragen bewust open. Floor — jong, loyaal, maar ook kwetsbaar — is een personificatie van dat morele vacuüm.
In enkele cruciale scènes zien we hem zwijgend toekijken hoe conflicten zich opbouwen tussen Fons en Rinus. Hij zegt niets, maar zijn aanwezigheid is betekenisvol. In een scène waarin een smokkelactie uit de hand dreigt te lopen, zie je hem twijfelen: ingrijpen of zwijgen? Meelopen of weglopen? Het is in dit soort momenten dat de jonge Stapel indruk maakt, zonder de spotlight naar zich toe te trekken.
Een rol op de rand van doorbraak
Hoewel De zwarte ruiter zeker niet Huub Stapels bekendste werk is, is het wél een belangrijke schakel in zijn ontwikkeling als acteur. De film verscheen kort voordat hij doorbrak met De Lift, waarin hij een hoofdrol kreeg en voor het eerst zijn volle charisma kon tonen. In De zwarte ruiter is dat charisma er al, maar nog ingehouden, onuitgesproken. Je voelt dat hij op het punt staat om als acteur tot volle wasdom te komen.
De film zelf kreeg wisselende kritieken. Sommige recensenten vonden het scenario traag en de personages te vlak. Toch is er veel lof geweest voor de sfeer, de thematiek en de acteurs — vooral Jeroen Krabbé als Fons de Ruiter. Tegenover zulke gevestigde namen wist Huub Stapel zich stilletjes te manifesteren als een geloofwaardige speler in het ensemble.
Conclusie: een vroege glimp van Stapels kracht
De zwarte ruiter is een film over grenzen — tussen landen, tussen mensen, tussen principes. En Huub Stapel speelt daarin een rol die juist zo krachtig is omdat hij op de achtergrond blijft. Floor is geen held en geen antiheld, maar een spiegel van de tijdgeest. En Stapel, nog jong en relatief onbekend, weet hem neer te zetten met subtiele overtuiging.
Voor de oplettende kijker is het een genot om in deze rol al de contouren te herkennen van de grote acteur die hij zou worden: iemand die met nuance speelt, met een intensiteit die onder de oppervlakte borrelt. In De zwarte ruiter werd Huub Stapel niet alleen een pion in het verhaal, maar ook een belofte voor de toekomst van de Nederlandse film en televisie — een belofte die hij later ruimschoots zou inlossen.